Trong hệ thống điều hòa không khí (HVAC), bên cạnh những thiết bị cốt lõi như dàn lạnh, quạt hút, ống gió, thì van gió được ví như bộ điều phối trung tâm. Dù có vẻ đơn giản về cấu tạo, nhưng van gió lại có chức năng cực kỳ quan trọng: điều chỉnh, kiểm soát và phân luồng không khí trong toàn bộ hệ thống. Một hệ thống HVAC hoạt động trơn tru, hiệu quả, tiết kiệm năng lượng không thể thiếu sự hiện diện của van gió tại các điểm nút giao hoặc chia nhánh.
Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về thiết bị này qua nội dung cụ thể dưới đây.
1. Van gió là gì?
Van gió là thiết bị cơ khí được lắp đặt trong hệ thống ống gió, nhằm điều chỉnh lưu lượng không khí hoặc đóng/mở các tuyến gió theo nhu cầu sử dụng. Hiểu đơn giản, đây là “cánh cửa” giúp kiểm soát luồng khí đi qua các nhánh ống gió khác nhau.
Van gió có thể được điều khiển thủ công (bằng tay vặn hoặc tay gạt), hoặc tự động (bằng mô-tơ điện hoặc cơ cấu khí nén). Tùy mục đích sử dụng, van gió có thể mở hoàn toàn, đóng hoàn toàn hoặc mở theo từng góc cụ thể để điều tiết lưu lượng gió chính xác.

2. Chức năng và vai trò của van gió trong hệ thống HVAC
Van gió không chỉ là “nút điều khiển” luồng khí mà còn là thiết bị an toàn và cân bằng hệ thống. Những chức năng chính của van gió bao gồm:
-
Điều tiết lưu lượng gió đến các khu vực khác nhau theo nhu cầu.
-
Cân bằng áp suất giữa các nhánh ống gió, giúp không khí phân phối đều.
-
Ngăn chặn luồng khí ngược, hạn chế sự lan truyền của khói, bụi, khí độc trong sự cố hỏa hoạn.
-
Tách biệt các khu vực, cho phép vận hành hệ thống theo vùng riêng biệt, tiết kiệm năng lượng.
Trong những hệ thống lớn như khách sạn, nhà máy, tòa nhà cao tầng… van gió trong ống gió là bộ phận không thể thiếu để điều phối luồng khí hiệu quả và an toàn.
3. Các loại van gió phổ biến hiện nay
Tùy vào mục đích sử dụng và vị trí lắp đặt, van gió có nhiều loại khác nhau. Dưới đây là các loại van gió thông dụng: Van gió một chiều (backdraft damper): Chỉ cho phép khí đi theo một chiều nhất định, ngăn luồng khí hoặc bụi bẩn quay ngược trở lại. Van gió tay gạt / van điều chỉnh (volume control damper): Loại phổ biến nhất, có tay gạt bên ngoài để điều chỉnh độ mở theo ý muốn. Van gió tự động (motorized damper): Điều khiển bằng mô-tơ điện, thường tích hợp trong các hệ thống BMS thông minh. Van gió phòng cháy chữa cháy (fire damper): Tự động đóng khi nhiệt độ tăng cao, giúp ngăn khói lửa lan truyền qua hệ thống ống gió. Van gió vuông – tròn: Phân loại theo mặt cắt của ống gió, phục vụ cho việc lắp đặt dễ dàng hơn. Dù có nhiều biến thể, nhưng van gió nói chung có những bộ phận chính sau: Khung (thân van): Là phần bao bọc bên ngoài, thường làm từ tôn mạ kẽm, nhôm, inox – đảm bảo độ cứng vững và kín khí. Cánh van (lưỡi van): Gồm 1 hoặc nhiều lá thép chuyển động đóng/mở theo trục quay. Trục và cơ cấu điều khiển: Bao gồm trục xoay, bánh răng, cần gạt hoặc mô-tơ điện. Gioăng kín (nếu có): Gắn giữa các cánh van hoặc giữa van với ống gió để giảm rò rỉ khí, giảm tiếng ồn. Tay gạt / mô-tơ điều khiển: Dùng để điều chỉnh vị trí cánh van. Một số loại van cao cấp có thêm lưới chắn bụi, lò xo tự đóng hoặc cảm biến nhiệt tự động. Van gió thường được làm từ các vật liệu kim loại như: Tôn mạ kẽm (GI): Phổ biến vì giá rẻ, dễ sản xuất. Phù hợp với môi trường khô ráo, ít ăn mòn. Nhôm định hình: Nhẹ, chống ăn mòn tốt, thường dùng trong các hệ thống yêu cầu cao về thẩm mỹ và độ bền. Inox (thép không gỉ): Sử dụng trong môi trường có độ ẩm cao, có hóa chất, hoặc yêu cầu vệ sinh như nhà máy dược, thực phẩm. Thép phủ sơn tĩnh điện: Đẹp, bền màu và chống gỉ tốt. Tuổi thọ của van gió phụ thuộc vào môi trường làm việc, chất lượng thi công và mức độ bảo trì. Nếu được lắp đặt và bảo dưỡng đúng cách, van gió có thể sử dụng bền bỉ từ 5 – 10 năm hoặc hơn. Việc lắp đặt van gió tưởng chừng đơn giản nhưng nếu làm sai sẽ ảnh hưởng lớn đến hiệu quả vận hành. Một số lưu ý khi lắp đặt: Xác định đúng vị trí theo bản vẽ thiết kế: điểm chia nhánh, điểm cần điều tiết, hoặc vị trí nguy cơ cháy nổ. Căn chỉnh trục cánh van song song, không bị lệch để tránh bị kẹt. Đảm bảo kín khí: Sử dụng gioăng cao su hoặc silicon chống rò rỉ. Chừa khoảng thao tác: Đối với van gió có tay gạt hoặc motor, cần để khoảng trống để bảo trì sau này. Kết nối đúng chiều gió: Đặc biệt với van một chiều, nếu lắp sai hướng sẽ gây tắc nghẽn hệ thống. Việc lắp đặt nên do thợ kỹ thuật có kinh nghiệm thực hiện, tránh tình trạng van bị kẹt, hở khí hoặc mất tác dụng điều tiết. Đối với van gió cơ, người dùng có thể dễ dàng điều chỉnh lưu lượng gió bằng cách xoay tay gạt hoặc cần điều chỉnh bên ngoài thân van. Khi cánh van ở góc 0 độ – van mở hoàn toàn, ở 90 độ – van đóng hoàn toàn. Đối với van gió tự động, việc vận hành sẽ do bộ điều khiển trung tâm xử lý. Có thể đặt sẵn kịch bản như: mở 50% vào giờ cao điểm, đóng 100% sau giờ làm việc… giúp tiết kiệm điện năng và tự động hóa quá trình vận hành. Một số van gió chuyên dụng còn có chế độ tự động đóng khi phát hiện khói, hoặc mở ra khi phát hiện áp suất âm – giúp tăng tính an toàn cho công trình. Van gió là thiết bị cơ khí, có chuyển động, nên sau một thời gian sử dụng sẽ: Tích bụi, gây kẹt cánh van Mòn trục xoay hoặc rơ bạc đạn Bị han gỉ nếu môi trường ẩm hoặc không có sơn bảo vệ Do đó, việc bảo trì định kỳ là rất cần thiết: 3–6 tháng/lần nên vệ sinh bụi, tra dầu bôi trơn cho trục xoay. Kiểm tra độ kín của van, gioăng cao su. Với van motor, cần kiểm tra bộ điều khiển, tín hiệu điện, motor hoạt động trơn tru hay không. Bảo trì tốt sẽ giúp tăng tuổi thọ, duy trì hiệu quả điều tiết và đảm bảo an toàn cho toàn hệ thống. Van gió được ứng dụng rộng rãi trong hầu hết các công trình hiện nay, từ dân dụng đến công nghiệp: Chung cư, nhà ở, văn phòng: Điều chỉnh gió theo từng khu vực, phòng ban. Nhà máy, xưởng sản xuất: Cân bằng áp suất, ngăn khí độc lan rộng. Tòa nhà cao tầng: Van phòng cháy ngăn lửa lan theo trục ống gió. Trung tâm thương mại, rạp phim: Chia vùng làm lạnh linh hoạt theo lượng người. Phòng sạch, nhà máy thực phẩm, dược phẩm: Điều khiển chính xác lưu lượng gió sạch, đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh. Không một hệ thống ống gió nào vận hành hiệu quả nếu thiếu van gió – thiết bị tuy nhỏ nhưng đóng vai trò cốt lõi trong kiểm soát không khí. Van gió là thành phần quan trọng trong mọi hệ thống HVAC – không chỉ đảm nhiệm vai trò phân phối mà còn đảm bảo hiệu quả năng lượng, sự an toàn và chất lượng không khí. Để phát huy tối đa vai trò của thiết bị này, cần: Lựa chọn đúng loại van cho từng vị trí cụ thể Đảm bảo vật liệu phù hợp với môi trường sử dụng Lắp đặt đúng kỹ thuật, tránh rò rỉ hoặc kẹt cơ Bảo trì định kỳ để giữ hiệu quả hoạt động ổn định lâu dài Một hệ thống HVAC vận hành tốt không phải chỉ nằm ở thiết bị lớn, mà nằm ở sự tối ưu của từng chi tiết nhỏ, và van gió chính là một trong những chi tiết nhỏ nhưng không thể thiếu ấy. – Trên thị trường hiện nay có nhiều kiểu dáng và các loại mẫu mã nên giá thành cũng khác nhau – Đơn vị phân phối inox Duy Hải luôn đảm bảo chất lượng, uy tín và giá thành hợp. Cam kết và đảm bảo bảo hành sản phẩm như: bể tách mỡ, gia công inox, ống gió, chụp hút khói, máng xối,… Mọi thông tin chi tiết và thắc mắc xin vui lòng liên hệ: CS 1: 342/21 – Lý Thường Kiệt – P. 6 – Tân Bình CS 2: D4/19 – Vĩnh Lộc B – Bình Chánh Trang web: inoxduyhai.com Hotline: 0902.262.559 – 0903.868.559
4. Cấu tạo cơ bản của van gió
5. Vật liệu và độ bền của van gió
6. Hướng dẫn lắp đặt van gió đúng kỹ thuật
7. Cách vận hành và điều chỉnh van gió
8. Bảo trì và vệ sinh van gió định kỳ
9. Ứng dụng thực tế của van gió
10. Lựa chọn và sử dụng van gió đúng cách
11. Địa chỉ mua bán uy tín